مولفان کتاب «فناوری برای آموزش» وادی حداد و الکساندرای دراکسلر، در فصل دوم این کتاب، خاطرهای از گادموند هرنس، استاد دانشگاه «جان هاپکینز» را نقل کردهاند که بسیار خواندنی است: «امسال من 60ساله شدم.
دستگاه مدرنی که چند سال قبل از آن استفاده میکردم، به موزه سپرده شد؛ یک «آی.بی.ام 1401» که دانشجویان تحصیلات تکمیلی دپارتمان روابط اجتماعی، هنگامی که من در سال 1966 به دانشگاه جان هاپکینز آمدم، میتوانستند با آن کار کنند. اکنون این آی.بی.ام که مدلT از انقلاب رایانه نامیده میشد، در موسسه ایمسانیان واشنگتندیسی نگهداری میشود.
هاپکینز 1401، هشت کیلو بایت حافظه داشت. امروزه من یک دستگاه سازمان دهنده شخصی (آیپک) در جیبم حمل میکنم که 32 مگابایت حافظه دارد،باور نکر دنی است...».خاطرهای که از گادموند هرنس بیان شد، درست است که به زمانی حدود 40سال پیش آمریکا برمیگردد، ولی احتمالاً برای کسانی که در سالهای آغازین دهه 60 در ایران خودمان درسهای دانشگاهی خواندهاند نیز آشناست.
خوب به یاد دارم، درس رایانه ما، مبانی برنامهنویسی فرترن بود که کتاب معروف جلد آبی دکتر جبهدار مارالانی را میخواندیم و از اول تا آخر ترم، در حال نوشتن برنامه، نوبت گرفتن از اتاق پانچ و آوردن و بردن کارتهایی بودیم که اطلاعات باید روی آنها جای میگرفتند. از زمان این خاطره نیز اندکی بیش از 20سال میگذرد.
هدف از بیان این خاطرهها، مرور گذشتهها و سردادن آه و افسوس نوستالژیک نیست. میخواهیم بگوییم سرعت انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات فوقالعاده است. پدربزرگ پدرم در جامعهای بدون تلفن نشو و نما کرد، پدربزرگم درجامعهای بدون رادیو و پدرم در جامعهای بدون تلویزیون و من نیز در جامعهای بدون اینترنت بزرگ شدم. ولی فرزندان ما چه؟
تغییرات فناوری اطلاعات و ارتباطات، تنها به بخشی از جامعه محدود نمیشود و همه بخشها را درنوردیده است. اگر الان کارتهای پانچ شده درس فرترن، به چیزی مثل تاریخ شبیه هستند، باید پذیرفت مباحثی که هماکنون در فناوری اطلاعات و ارتباطات مطرح میشوند ممکن است تا چند سال دیگر به تاریخ بپیوندند.
دوستی میگفت کتابی در مورد جایگاه و تنوع چندرسانهایها در آموزش به دستم رسید، آن را مفید یافتم و شروع به ترجمه کردم. حدود 4ماه وقت برد و کتاب آماده چاپ شد. وقتی میخواستم آن را به ناشر بسپارم، کتابی را دیدم که توسط فرد دیگری ترجمه شده و به بازار آمده و بسیار کاملتر از کتاب من است.
وقتی دقت کردم دیدم تاریخ انتشار متن اصلی کتاب جدید، دو ماه بعد از چاپ متن اصلی کتاب من و دقیقا مربوط به همان انتشاراتی خارجی است که کتاب قبلی را چاپ کرده است. پای فناوری اطلاعات و ارتباطات، به آموزش هم کشیده شده است. اکنون، روزی نیست که خبر جدید و کاربرد متفاوتی از IT در عرصه فرآیند یاددهی یادگیری به گوشمان نرسد.
سرعت تغییرات بسیار زیاد است و هرگونه غفلتی، پشیمانی شرمآوری را در پی دارد. به دیگر سخن، اگر قیاس را قیاس معالفارقی بدانیم، IT آش کشک خاله است و چه بخواهیم و چه نخواهیم با تزئینات فراوان ازجمله پیاز داغ و نعنا و سیر، روی میز آموزش و پرورش ما قرار داده شده است.
اگرچه ما توسعه فناوری اطلاعات را از آموزش متوسطه و دبیرستانها شروع کردیم و البته در این حوزه هم آنچنان جدی پیش نرفتیم، ولی باید بپذیریم که گسترش IT در دبستانها و مدرسههای راهنمایی تحصیلی کشور نیز ضروری است و نویافتهها، پدیدهها و کاربردهای فناوری اطلاعات و ارتباطات در حوزه آموزش و پرورش آنچنان گسترده و فراوان است که حتی لحظهای توقف، ما را سالها به عقب میاندازد. در واقع آش کشک خاله! هر روز با محتوایی جدیدتر و تزئیناتی متفاوتتر در بازار آموزش و پرورش جهان خودنمایی میکند. برای روبهرو شدن با آشهای جدید آمادهایم؟!